Quae in ipso coitu observanda: técnica compositiva en un capítulo de la Universa muliebrium morbōrum medicīna de Rodrigo de Castro
-
1
Universidad de Valladolid
info
ISSN: 0874-5498
Año de publicación: 2021
Número: 23
Páginas: 343-371
Tipo: Artículo
Otras publicaciones en: Ágora: estudos clássicos em debate
Resumen
Neste texto analisa-se a técnica de composição de Rodrigo de Castro num capítulo do De universa muliebrium morbōrum medicīna (1.3.5). Pretende-se conhecer o modo como Castro maneja as suas fontes e que procedimentos utiliza para organizar os seus materiais. A técnica de Castro baseia-se na reelaboração e na realocação de dados retirados de várias fontes (especialmente dos Gynaeciōrum libri), com o objetivo de oferecer um texto claro, ordenado, manejável e útil. Conhecer este modo de composição permite avaliar melhor as reais contribuições deste trabalho em ginecologia e obstetrícia.
Referencias bibliográficas
- Referências ALBERTO MAGNO (1519), Divi Alberti Magni De animalibus libri viginti sex novissime impressi. Venetiis, impensa heredum quondam nobilis viri domini Octaviāni Scoti.
- ANDRE, Jacques (1991), Le vocabulaire latin de l’anatomie. Paris, Les Belles Lettres.
- ARCANGELI, Alessandro-Vivian NUTTON (ed.) (2008), Girolamo Mercuriale. Medicina e cultura nell’Europa del Cinquecento. Firenze, Olscki.
- ARISTÓTELES (1548), Operum Aristotelis tomus tertius, Morālem Philosophiam continens una cum Rhetoricis ac Poetica. Basileae, ex officīna Ioannis Oporīni.
- ARRIZABALAGA, Jon (2009), “Medical Ideas in the Sephardic Diaspora: Rodrigo de Castro’s Portrait of the Perfect Physician in Early Seventeenth-Century Hamburg”: Medical History 29, 107-124.
- AVICENA (1527), Avicenne Liber canonis medicīne. Cum castigationibus Andreae Bellunensis. Venetiis, in aedibus Luce Antonii Juntae.
- BELLINI, Ligia (2003), “Concepções do corpo feminino no Renascimento: a propósito de De universa mulierum medicīna, de Rodrigo Castro (1603)”: Maria Izilda Santos MATOS-Rachel SOIHET (ed.), O corpo feminino em debate, São Paulo, UNESP, 14-29.
- BLANCO PÉREZ, José Ignacio (1999), Humanistas médicos en el Renacimiento vallisoletano. Burgos, Universidad de Burgos.
- BOLLOUGH, Vern L. (2003), “Masturbation: A Historical Overview”: Journal of Physchology and Human Sexuality 14.2-3, 17-33.
- BRUNDAGE, James A. (1984), “Let Me Count The Ways: Canonists and Theologians Contemplate Coital Positions”: Journal of Medieval History 10.2, 81 93.
- BURKE, Peter (2007), “Translations into Latin in Early Modern Europe”: Peter BURKE-R. PO-CHIA HSIA, Cultural Translation in Early Modern Europe. Cambridge, Cambridge University Press, 65-82.
- CADDEN, Joan (1993), The Meanings of Sex Difference in the Middle Ages. Medicine, Science and Culture. Cambridge-New York, Cambridge University Press.
- CARDOSO, Isaac (1673), Philosophia libera in septem libros distribūta. In quibus omnia quae ad philosophum naturālem spectat methodice colliguntur et accurāte disputantur. Venetiis, Bertanōrum sumptibus.
- CASTRO, Rodrigo de (1603), Roderīci a Castro Lusitāni... De universa mulierum medicīna novo et antehac a nemine tentāto ordine opus absolutissimum... Pars prima Theorica. Hamburgi, in officīna Frobeniāna.
- CASTRO, Rodrigo de (1617), Roderīci a Castro Lusitāni... De universa muliebrium morbōrum medicīna novo et antehac a nemine tentāto ordine opus absolutissimum... Pars prima Theorica. Hamburgi, ex bibliopolio Frobbeniāno.
- CHERCHI, Paolo (1998), Polimatia di riuso. Mezzo secolo di plagio (1539-1589). Roma, Bulzoni.
- CHERCHI, Paolo (1998b), “Plagio e/o riscrittura nel Secondo Cinquecento”: Roberto GIGLIUCCI (ed.), Furto e plagio nella letteratura del Classicismo. Roma, Bulzoni, 53-68.
- CONDE PARRADO, Pedro (ed.) (1999), Tractatus de conceptu. Valladolid, Universidad de Valladolid.
- D’AMICO, John F. (1984), “The Progress of Renaissance Latin Prose: The Case of Apuleianism”: Renaissance Quarterly 37, 351-392.
- DEL NERO, Valerio (1986), “La sessualità nel commento di Giovan Battista Pio a Lucrezio”: Rinascimento 36, 277-295.
- DELACOMPTÉE, Jean-Michel (2007), Ambroise Paré: La main savante. Paris, Gallimard.
- FÖRG, Manuel (2020), “Die bedrohte Stadt. Rodrigo de Castro und die Hamburger Pestepidemie von 1596/97”: Mariacarla GABEDUSCH BONDIO-Christian KAISER-Manuel FÖRG (ed.), Menschennatur in Zeiten des Umbruchs. Das Ideal des politishen Artzes in der Frühen Neuzeit. Berlin-Boston, De Gruyter, 47-82.
- FRADE, Florbela Veiga-Sandra Neves SILVA (2011), “Medicina e política em dois físicos judeus portugueses de Hamburgo: Rodrigo de Castro e o Medicus politicus (1614), e Manuel Bocarro Rosales e o Status astrologicus (1644)”: Sefarad. Revista de Estudios Hebraicos y Sedardíes 71.1, 51-94.
- GADEBUSCH BONDIO, Mariacarla-Katharina-Louise FÖRG (2020), “As Artz politisch handeln. Rodrigo de Castros Medicus-politicus zwischen Anspruch, Ideal und Praxis”: Mariacarla GABEDUSCH BONDIO-Christian KAISER-Manuel FÖRG (ed.), Menschennatur in Zeiten des Umbruchs. Das Ideal des politishen Artzes in der Frühen Neuzeit. Berlin-Boston, De Gruyter, 83-114.
- GADELRAB, Sherry Sayed (2011), “Discourses on Sex Differences in Medieval Scholarly Islamic Thought”: Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 66.1, 40-81.
- GOLDBRUNNER, Herman (1968), “Durandus de Alvernia, Nicolaus von Oresme und Leonardo Bruni: Zu den Übersetzungen der pseudo-aristotelischen Ökonomik”: Archiv für Kulturgeschichte 50, 200-239.
- GONZÁLEZ MANJARRÉS, Miguel Ángel (2017), “En el taller de Amato. Un escolio sobre la fiebre y el vino”: Euphosyne. Revista de Filología Clássica 25, 341-352.
- GRECO, E. (1961), “Il posto di Girolamo Mercuriale nella storia dell’ostetricia e ginecologia”: Rivista italiana di ginecologia 45, 148-168.
- GREEN, Monica H. (2008), Making Women’s Medicine Masculine: The Rise of Male Authority in Pre-Modern Gynaecology. Oxford, Oxford University Press.
- GREEN, Monica H. (2009), “The Sources of Eucharius Rösslin’s Rosegarden for Pregnant Women and Midwives”: Medical History 53.2, 167-192.
- HERNÁNDEZ GONZÁLEZ, Justo P. (2017), “Luis Mercado (1532-1611) y el paso pulmonar de la sangre: nuevas perspectivas”: Minerva. Revista de estudios clásicos 30, 265-280.
- JACQUART, Daniele-Claude THOMASSET (1985), Sexualité et savoir médical au Moyen Âge. Paris, Presses Universitaires de France.
- KING, Helen (1998), Hippocrates’ Woman: Reading the Female Body in Ancient Greece. London-New York, Routledge.
- KING, Helen (2007), Midwifery, Obstetrics and the Rise of Gynaecology: The Uses of a Sixteenth-Century Compendium. Aldershot, Routledge.
- KING, Helen (2011), “Galen and the Widow: Towards a History of Therapeu-tic Masturbation in Ancient Gynaecology”: Eugesta: Journal of Gender Studies in Antiquity 1, 205-235.
- KING, Helen (2013), The One-Sex Body on Trial: The Classical and Early Modern Evidence. Aldershot, Routledge.
- LAQUEUR, Thomas (1990), Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud. Cambridge (MA), Harvard University Press.
- LAQUEUR, Thomas (2003), Solitary Sex. A Cultural History of Masturbation. New York, Zone Books.
- LAURENTI, Renato (1968), Studi sull’Economico attribuito ad Aristotele. Milano, Marzorati Editore.
- LEONI, Aaron di Leone-Herman Prins SALOMON (2002), “Nation Portugaise de Hamburg en 1617 d’après un document retrouvé”: Henry MECHOULAN-Gérard NAHON (ed.), Mémorial I.-S. Révah. Études sur le marranisme, l’hétérodoxie juive et Spinoza. Paris-Louvain, Peeters, 263-293.
- LÓPEZ FÉREZ, Juan Antonio (2015), Teorías de Galeno sobre el semen femenino. México, UNAM.
- LÓPEZ FÉREZ, Juan Antonio (2018), “Teorías y referencias sobre el semen femenino en la literatura griega medieval”: Cuadernos del Cemyr 26, 65-110.
- MACLEAN, Ian (1995), The Renaissance Notion of a Woman: A Study in the Fortunes of Scholasticism and Medical Science in European Intellectual Life. Cambridge-New York, Cambridge University Press (1ª ed. 1980).
- MACLEAN, Ian (2009), Learning and the Market Place: Essays in the History of the Early Modern Books. Leiden-Boston, Brill.
- MARTORELLI VICO, Romana (2002), Medicina e filosofia. Per una storia dell’embriologia medievale nel XIII e XIV secolo. Milano, Guerini e Associati.
- MONTERO CARTELLE, Enrique (1991), El latín erótico. Aspectos léxicos y literarios. Sevilla, Universidad de Sevilla.
- MONTERO CARTELLE, Enrique (1994), “Lengua médica y léxico sexual: la constitución de la lengua técnica”: Manuel E. VÁZQUEZ BUJÁN (ed.), Tradición e innovación de la medicina latina de la Antigüedad y de la alta Edad Media. Santiago de Compostela, Universidad de Santiago de Compostela, 207-223.
- MUSITANO, Carlo (1709), R. D. Caroli Musitāni... De morbis mulierum tractātus. Coloniae Allobrogum, sumptibus Choüet, G. de Tournes, Cramer, Perachon, Ritter & S. de Tournes.
- PABLO DE EGINA (1532), Pauli Aeginētae Opus de re medica nunc primum integrum Latinitāte donātum per Ioannem Guinterium Andernāchum. Parisiis, apud Simōnem Colinaeum.
- PARK, Katharine (2006), Secrets of Women: Gender, Generation, and the Origins of Human Dissection. New York, Zone Books-MIT.
- PARK, Katharine (2010), “Cadden, Laqueur, and the «One-Sex Body»”: Medieval Feminist Forum. A Journal of Gender and Sexuality 46.1, 96-100.
- PINHEIRO, Cristina Santos (2007), “The Ancient Medical Sources in the Chapters about Sterility of Rodrigo de Castro’s De universa mulierum medicīna”: Gayle DAVIS-Tracey LOUGHRAN (ed.), The Palgrave Handbook of Infertility in History: Approaches, Contexts and Perspectives. London, Palgrave Macmillan, 291-309.
- PIO, Giovanni Battista (1511), In Carum Lucretium poētam Commentarii a Ioanne Baptista Pio editi. Bononiae, typis excussoriis in ergasterio Hieronymi Baptistae de Benedictis.
- POIRIER, Jean-Pierre (2006), Ambroise Paré. Paris, Pygmalion.
- POMATA, Gianna (2013), “Was There a Querelle de femmes in Early Modern Medicine?”: Arenal 20.2, 313-341.
- QUONDAM, Amedeo (1998), “Note su imitazione, furto e plagio nel Classi-cismo”: Roberto GIGLIUCCI (ed.), Furto e plagio nella letteratura del Classicismo, Roma, Bulzoni, 373-400.
- RESNICK, Irven M. (ed.) (2013), A Companion to Albert the Great. Theology, Philosophy, and the Sciences. Leiden-Boston, Brill.
- RIERA, Juan (1968), Vida y obra de Luis Mercado. Salamanca, Universidad de Salamanca.
- RÜTTEN, Thomas (2011), “Early Modern Medicine”: Mark JACKSON (ed.), The Oxford Handbook of the History of Medicine. Oxford, Oxford University Press, 60-81.
- SHERPEREEL, Philippe (2019), André Vesale et Ambroise Paré: destins croissés d’un anatomiste et d’un chirurgien à la Renaissance. Paris, Éditions l’Harmattan.
- SINIBALDI, Giovanni Benedetto (1642), Io. Benedicti Sinibaldi... Geneanthropeiae sive De hominis generatiōne decateuchon. Romae, ex typographia Francisci Caballi.
- SIRAISI, Nancy S. (2008), “Medicīna practica: Girolamo Mercuriale as Teacher and Text Book Author”: Emidio CAMPI et alii (ed.), Scholarly Knowledge: Textbooks in Early Modern Europe. Genève, Droz, 287-306.
- SIRAISI, Nancy S. (2013), Communities of Learned Experience: Epistolary Medicine in the Renaissance. Baltimore, The John Hopkins University Press.
- SOUDEK, Josef (1958), “The Genesis and Tradition of Leonardo Bruni’s Annotated Latin Version of the (Pseudo-) Aristotelian Economics”: Scriptorium 12, 260-268.
- SPACH, Israel (1597), Gynaeciōrum sive De mulierum tum communibus tum gravidārum, parientium et puerperārum affectibus et morbis libri... Opera et studio Israēlis Spachii. Argentīnae, sumptibus Lazari Zetzneri.
- STADLER, Hermann (1916), Albertus Magnus De animalibus libri XXVI. Nach der Cölner Urschrift... Ersten Band, Buch I-XII enthaltend. Münster i. W., Aschendorffsche Verlagsbuchhandlung.
- STOLBERG, Michael (2005), “Menstruation and Sexual Difference in Early Modern Medicine”: Andrew SHAIL-Gillian HOWIE (ed.), Menstruation: A Cultural History. Basingstoke, Palgrave Macmillan, 90-101.
- SUSEMIHL, Franz (1887), Aristotelis Oeconomica. Edidit Fr. Susemihl. Lipsiae, in aedibus B. G. Teubnēri.
- ZONTA, Mauro (2003), “L’Economique”: Richard GOULET et alii (ed.), Dictionnaire des philosophes antiques. Supplement. Paris, CNRS éditions, 547-553.
- ZUCCOLIN, Gabriela (2011), “Nascere in latino e in volgare tra la Practica maior e il De regimine pregnantium”: Chiara CRISCIANI-Gabriella ZUCCOLIN (ed.), Michele Savonarola. Medicina e cultura di corte. Florencia, Sismel-Edizioni del Galluzzo, 137-209.